Als zuurdesem hebben de sociale media een weg gevonden in de maatschappij. Nagenoeg alles is ervan doordrongen. Een wereld zonder WhatsApp, Instagram, Snapchat, Facebook en Twitter is niet meer voor te stellen.

Wanneer ik wereld zeg, bedoel ik dit ook. Over heel het rond van de aarde wordt gebruikgemaakt van sociale media.

Wat ook over heel de wereld is aan te treffen, is de kerk. De vraag is wat de wereldwijde kerk met de sociale media doet. In veel gevallen is dat niets en dat is een gemiste kans.

Onder andere voor het pastoraat zijn de sociale media een probaat middel. Dit lijkt tegenstrijdig. Pastoraat kennen we als een face-to-facegesprek en de sociale media zijn het tegenovergestelde hiervan. Maar wanneer we dit denken, dan vergissen we ons.

Neem Facebook. Vooral dertigplussers komen we op dit medium tegen. Ze delen met foto’s allerlei zaken uit hun leven. Dat is ook kenmerkend voor een huisbezoek.

Op Facebook kan op het geplaatste bericht gereageerd worden, ook via een persoonlijk bericht, dat niet door anderen gelezen kan worden. Zo kan zich een gesprek ontspinnen, maar ook een afspraak gemaakt worden.

Het bericht kan ook dienen als bron van informatie voorafgaande aan een huisbezoek.

Als het om jongvolwassenen gaat, is WhatsApp een goed middel. Op Facebook zitten ze niet en e-mail lezen ze bijna niet, maar via WhatsApp is het eenvoudig om met hen te communiceren. Even iets doorspreken. Even vragen hoe het gaat. Een afspraak maken. Ideaal om pastoraat vorm te geven. Maar ook om hele gesprekken te voeren. Dit betekent niet dat een lijfelijke ontmoeting niet meer plaatsvindt. WhatsApp komt niet in plaats daarvan. Precies zoals gedrukte preken niet in plaats komen van de kerkdienst.

Instagram lijkt voor het pastoraat op het eerste gezicht minder geschikt. Evenals Facebook heeft het – naast liken – ook de functie om te reageren, maar dit kan niet, zoals bij Messenger van Facebook, via een persoonlijk bericht. Maar het volgen van vooral jongeren op Instagram geeft wel de mogelijkheid betrokken te zijn bij hun leven. Die informatie kan bijdragen aan de invulling van de catechese en de prediking. Maar ook van het pastoraat, door tijdens een ontmoeting aan te haken bij een foto of filmpje dat gepost is.

De sociale media zijn zo een uitstekend middel om te gebruiken in het pastorale werk in de gemeente. Maar pas tegelijk op voor de zuurdesem van de sociale media, wanneer dit het instrumentele overstijgt.

De sociale media zijn niet het verlossende middel, maar ze kunnen zeker bijdragen. Een gesprek kan de diepte in gaan en hoeft niet aan de oppervlakte te blijven.

Maar wanneer een ontmoeting mogelijk is, dan zal de vraag om een afspraak te maken en door te praten, als eerste geappt moeten worden.